È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ, Â ÙÂÚË /Í ÓË )

Transcript

1

2 π Δ ªπ ÀΔπ ª π TMHMA NH π ø ø ƒ Δ ƒπ ø π ƒ ƒ ªª Δø ø π π π π À ƒπ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ (ˆ appleúòùë /ÌËÙÚÈÎ,  ÙÂÚË /Í ÓË ) ƒ ƒ ªª Àªº I º øƒπ 4, 5 Î È 6 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009

3 E πδƒ π Δ ªO π πδƒo Úfi ÚÔ : ΔÔÌapple Ë ËÌ ÙÚÈÔ OÌfiÙÈÌÔ ıëáëù, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÏË: Ì Ó ÎË ªÈ ÏË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË πôú Ó Ô ÕÓÓ, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÚ ÏÔÁ ÚÔ Δ Ó, Ó. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ì ÚÔ Ë Ù ÚÔ, Âapple Î. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ÏË ÂÒÚÁÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ πˆ ÓÓ ÓˆÓ Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË ËÌ ÙÚË, Âapple Î. Î ıëáëù ºÈÏÔÛÔÊÈÎ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ª ÙÛ ÁÁÔ Ú Ï, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó ª ÙÛË appleôï ˆÓ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ Ï ªappleÂÚÂÚ ÙÚÔ, Û Ì Ô ÏÔ ÙÔ È ÁˆÁÈÎÔ πóûùèùô ÙÔ Î ı Ó ÛÈÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ı Ó Ù Ó ÒÛÙ, Ó. Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ apple ÔÁÈ ÓÓ ÎË ÈÎfiÏ Ô, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Ú ÙË Ô ÏÈÒÙË ª ÌË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÙÈÎ ª ΠÔÓ ΔÛÈ Î ÏÔ ÈÒÚÁÔ, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ÕÓÓ, Âapple Î. Î ıëá ÙÚÈ Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ Frederick appleúô à ٠ËÛ Ë ˆÊÚfiÓË, Î ıëáëù Δ, ÓÂappleÈÛÙ ÌÈÔ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Oƒ øδπ πδƒo Úfi ÚÔ ÒÛÙ. Ù Ó Ú ÌÌ Ù ÕÓÓ μ Î ÏË Δ Ì ÕÓÓ Ã Ù Ëapple Ó ÁÈˆÙ Ë ª ÏË Ó ÛÙ Û Ù ÌÔ ΔÚÈ ÓÙ Ê ÏÏÔ ˆÙfiappleÔ ÏÔ Ú ÌÌ Ù ŒÊË ÒÙË ÔÍ ΔÚ ÓÔ ËÌ ÙÚË Ã Û Ó Ë Ï ÓË apple ˆ ÓÓÔ ÙÂÊ Ó ΔÛ ÎÈÚÔappleÔ ÏÔ 4 π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π π ø π à ÓÂÏÏËÓÈÔ Ó ÚÈÔ 5

4 π OY A 1 π OY A Δ ÓÈÎ ÙÔ Ú Ì ÙÔ Î È È ÛÎ Ï ÙË ÁÏÒÛÛ : ÔÏÔÁÈÎ Î È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔappleÔÏÈÙÈÛÌÈÎ È ÛÙ ÛË. X Û appleë, π. μ Ì Î Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô 2009 flú ıô Û 2 ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ˆ  ÙÂÚË (Í ÓË) ıâì ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá - ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. πôú Ó Ô, Δ. ÏÔÁ ÚÔ ÏˆÛÛÈÎ appleôèîèï ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ˆ  ÙÂÚË / Í ÓË ÁÏÒÛÛ : Ô ÙÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ appleúôapple ÚÔÍ ÔÓˆÓ Ô ÂÙ ÚˆÓ. apple ÓÔ, μ. È ÓÓ Î ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Âapple ıâù : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ μ. ÁÈÔ, π. ÚËÁÔÚ Ô,. πôú Ó Ô ªÂÙ Î ÓËÛË ÙÔ ÙfiÓÔ ÛÙ appleúôapple ÚÔÍ ÙÔÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ : È - ÛÎ Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ. Ô Ù,. ÈÎÔÏÔappleÔ ÏÔ ÎÏ ÛË ÙÔ apple ıëùèîô ÔÚ ÛÙÔ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ : È ÎÙÈÎ appleúôù ÛÂÈ. Ù ÏÈÔ, ª. ÁÎ,. πôú Ó Ô apple ıëùèîfi apple Ú Ù ÙÈÎfi ÛÙËÓ ÎÔÈÓ ÓÂÔÂÏÏËÓÈÎ : È ÛÎ - Ï Û ÏÏfiÁψÛÛÔ Ã. ÙÛÔ,. πôú Ó Ô ÔÈÓˆÓÈÎÔ apple Ú ÁÔÓÙ appleô ÂappleËÚÂ Ô Ó ÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏ- ÏËÓÈÎ Û ÓËappleÈ ÁˆÁ fiappleô ÊÔÈÙÔ Ó ÌÈÎÚÔ ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔÈ. ΔÛÈÔ ÌË,. ÔÏÈÎ Ô È Ê ÏÈÎ È ÊÔÚ ÛÙÈ ÛÙ ÛÂÈ Î È ÛÙÚ ÙËÁÈÎ Ó ÁÓˆÛË ÙˆÓ Ì ıëùòó ÙÔ ËÌÔÙÈÎÔ ÔÏ Ô. Ú,. ªappleÔ Ófi,. ÌÔÁÏÔ, Ã. ÔÛÛ ÎË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À ÙËÛË Â appleóô μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À È ÏÂÈÌÌ - Ê apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ : È ÎÙÈÎfi ÏÈÎfi/  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Î È ÛÎ Ï ÙˆÓ È ÈˆÙÈÛÌÒÓ Û ÌË ÂÏÏËÓfiʈÓÔ ÊÔÈÙËÙ S. Berikashvili, π. Lobzhanidze È ÛÎ Ï ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓfiÁψÛÛË ÂÎapple  ÛË ÙË È ÛappleÔÚ : applefi ÙËÓ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î ÈÎ ÓfiÙËÙ ÛÙÈ appleú ÎÙÈÎ ÁÚ ÌÌ ÙÈÛÌÔ 20 π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 21

5 π OY A 2 π OY A 3. Ú Û Ô, º. ΔÂÓÙÔÏÔ ÚË ÃÚ ÛË ÛÙÚ ÙËÁÈÎÒÓ applefi ÏÏfiÁψÛÛÔ Ì ıëù ÙÔ ËÌÔ- ÙÈÎÔ Î Ù ÙËÓ Ó ÁÓˆÛË ÎÂÈÌ ÓˆÓ ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ. ª ÛÙÚÔı Ó ÛË,. ÂÏ ÚË,. Ú Â ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÛÙË È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈ- Î ˆ  ÙÂÚË /Í ÓË ÁÏÒÛÛ : ÌÈ appleúfiù ÛË È ÛÎ Ï. Û Ô ÙÔ, 5 ÂappleÙÂÌ Ú Ô ÙËÛË È ÏÂÈÌÌ flú ıô Û 3 ÏÒÛÛ Î È Ù ÓÔÏÔÁ ıâì ÙÈÎ :  Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛ ÁÁÔ Ú -. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ª ÚÔÁfiÓ ÙÔ,. ªapple Ú ÎÙ ÚË,. ÚÂÌÌ, π. È ÎÔ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ Ì Ûˆ Û ÛÙËÌ ÙˆÓ ÙfiÌ ÙË ÂappleÂÍÂÚÁ Û Ê ÛÈÎÒÓ ÁψÛÛÒÓ. º ÛÙ, μ. ºÔ ÊË μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À 2009 ÚÔ Ú Ô:. ª ÙÛË -. ªappleÂÓ ÎÔ È ÛÎ Ï ÙË ÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ ÛÙ ªÂÈÔÓÔÙÈÎ Û ÔÏ ÙË Ú ÎË. ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÈ Î Ì ıô Ô È ÛÎ Ï Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ appleúfiáú ÌÌ ÂÎapple  ÛË ÌÔ ÛÔ ÏÌ ÓÔapple ˆÓ, È appleè- ÛÙÒÛÂÈ Î È appleúôù ÛÂÈ ÁÈ Âapple ÎÙ ÛË ÙË ÌÂıfi Ô ÌÂ Ú ÛÙË- ÚÈfiÙËÙ ÂappleÈÎÂÓÙÚˆÌ Ó ÛÙ Î ÓÙÚ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙÔ ÙˆÓ Ì ıë- ÙÒÓ ª. ƒ ÏÏÔ, Δ. ƒ ÏÏÔ È ÛÎ Ï ÙˆÓ Âapple ÁÁÂÏÌ ÙÈÎÒÓ Ô ÛÈ ÛÙÈÎÒÓ Û -, -Ù Ë, -ÈÎÔ Û ÏÏÔ appleô Ì ıëù ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ª. Δ ÛÈÔ Ë, Ã. ÏÂÍÈ Ô,. ˆÓÛÙ ÓÙÈÓ Ô ÎÂÈÌÂÓÈÎfi ÁÚ appleùfi ÏfiÁÔ Î È Ù È È ÙÂÚ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÙˆÓ ÏÏfiÁψÛÛˆÓ Ì ıëùòó ËÏÈÎ 6-12 ÂÙÒÓ. Ô ÓË ËÙ Ì Ù È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÁÏÒÛÛ Û ÙÛÈÁÁ Ófiapple È- Â. applefi ÂÈ Î È ı ÛÂÈ ÂÎapple È Â ÙÈÎÒÓ Î È Ì ıëùòó ÁÈ È ÎÙÈ- Î ÂÁ ÂÈÚ È ÂÓÈÛ ÙÈÎ È ÛÎ Ï ÛÙÔ appleï ÛÈÔ appleúôáú ÌÌ - ÙÔ ÁÈ ÙËÓ ÓÙ ÍË ÙÛÈÁÁ ÓÔapple ˆÓ ÛÙÔ Û ÔÏ Ô. ªappleÂÓ ÎÔ, ª. Ú È,. ª ÙÛË ÙËÛË Â appleóô È È Ì ÂÈ ÈÎ Ì ıëûè Î ÛÎÔÏ Â : Ó Ó ÛË ÁÓˆÛÙÈÎÒÓ apple Ú Ì ÙÚˆÓ Ó ÊÔÚÈÎ Ì ÙËÓ apple Ú ÁˆÁ Î È ÂappleÂÍÂÚÁ Û ÙÔ ÁÚ appleùô ÏfiÁÔ ÛÙË ÌËÙÚÈÎ ÁÏÒÛÛ ÎÈ Ô ÚË Ù., Ï ÚÈ Ô Ó., ΔÛ ÎÈÚ Ô Ï Δ ÓÔÏÔÁ  WEB 3.0 Î È ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï. ªÈ appleúfiù ÛË Û ÓÂÚÁ ÙÈÎÔ ÂÚÁ ÏÂ Ô È ÛÎfiÓÙˆÓ. Ú Ó ÙË, ª. Ú ÎÔÏÙÛ Ô Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË È ÛÎ Ï ÙÔ ÁψÛÛÈÎÔ Ì ı Ì ÙÔ Ì Û applefi ÙÔ apple Ú Ì ıè ÃÚ. fi, ª. fi È ÏÂÈÌÌ - Ê apple ÛËÌË Ó ÚÍË ÂÌ ÙÈÎ :  ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ ÚÔ Ú Ô:. Ô ÙÛÔÁÈ ÓÓË -. ªÈ ÏË Â ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ appleúôûâáá ÛÂÈ Î È Ó Â Ù ÓÔÏÔÁ  ÛÙË ÁψÛÛÈÎ È ÛÎ Ï ÙË ÂÏÏËÓÈÎ ÛÂ Ó appleè ÏÏÔ apple Î Ù ÁˆÁ. ª ÎÚÔÓ ÛÈÔ EÏÏËÓÈÎ ÏÒÛÛ ÛÙËÓ ÂappleÔ ÙË ÔÈÓˆÓ ÙË ÏËÚÔÊÔ- Ú. Eapple Ú ÛË ÙË Ú ÛË ÙˆÓ Greeklish stin orthografiki μμ Δ 5 Δ ªμƒπ À π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ π Δ ªπ ÀΔπ ª π Δª ª π ø ø ÓÂÏÏ ÓÈÔ Ó ÚÈÔ 23

6 Γηδαζθαιία ηε Διιεληθήο γιώζζαο ζηα Μεηνλνηηθά ζρνιεία ηεο Θξάθεο. Η επηθνηλωληαθή κέζνδνο δηδαζθαιίαο ζύκθωλα κε ην πξόγξακκα εθπαίδεπζεο κνπζνπικαλνπαίδωλ, δηαπηζηώζεηο θαη πξνηάζεηο γηα επέθηαζε ηεο κεζόδνπ κε δξαζηεξηόηεηεο επηθεληξωκέλεο ζηα θέληξα ελδηαθέξνληνο ηωλ καζεηώλ. Ραιινύ Μάθξα, Ραιινύ Σζόκνθ Resume Ζ εθπαίδεπζε ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο έρεη πνιιέο ηδηαηηεξφηεηεο θαη απνηειεί πέξα απφ έλα δηδαθηηθά δχζθνιν εγρείξεκα θαη έλα θαηεμνρήλ πνιηηηθφ ζέκα. Θα επηρεηξεζεί κηα ζχληνκε ηζηνξηθή αλάιπζε ησλ λφκσλ, ξπζκίζεσλ, δηαηάμεσλ θαη πξσηνθφιισλ πνπ πξνζηαηεχνπλ ηνπο κνπζνπικάλνπο θαη ηελ εθπαίδεπζε ηνπο. Θα επηρεηξεζεί επίζεο κηα ζχληνκε αλάιπζε ηεο κεζφδνπ δηδαζθαιίαο πνπ εθαξκφδεηαη απφ ην 2000 κε ην πξφγξακκα κνπζνπικαλνπαίδσλ θαη θαηά πφζνλ ππάξρεη απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εθπαηδεπηηθήο πνιηηηθήο πνπ έρεη εθαξκνζηεί κέρξη ζήκεξα. Οη εθπαηδεπηηθνί ηνπ ειιελφγισζζνπ πξνγξάκκαηνο πξνζπαζνχλ λα θαηαλνήζνπλ ην θνηλσληθφ ζχζηεκα πνπ δηέπεη ηελ κνπζνπικαληθή θνηλφηεηα θαη λα αληαπνθξηζνχλ ηθαλνπνηεηηθά ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, αιιά θαη ζηα πνιηηηζηηθά επηηεχγκαηα πνπ πξνζθέξεη ε γισζζηθή δηδαζθαιία θαζφζνλ γιψζζα θαη πνιηηηζκφο ζηελ ζεκεξηλή θνηλσλία είλαη άξξεθηα δεκέλα. ζα αθνινπζήζεη έλα δείγκα εξγαζίαο απφ εθπαηδεπηηθφ πνπ εξγάδεηαη επί ζεηξά εηψλ ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία κε ηελ επηθνηλσληαθή ινγηθά ηνπ πξνγξάκκαηνο, αιιά θαη κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο επέθηαζεο ηνπ δηαζεκαηηθνχ πιαηζίνπ ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο. There are many particularities about the education of Muslim minority in Thrace and apart from being a difficult teaching venture; it is also a political issue. It will be attempted a brief historical analysis of the prefectures, regulations, laws, and protocols that protect Muslim population and their education. It will be also attempted a brief analysis of the teaching methods applied since 2000 according to the program of young Muslim children and it will be examined if there is any effect in the educational policy that has been applied until now. The teachers of the Greek language program try to comprehend the social system that dominates the Muslim community and they try to fulfill the expectations of teaching Greek language and to satisfy the cultural accomplishments that language teaching offers, as it is well known that language and culture are tightly united. A sample work will be presented by a teacher who has been working many years in the minority schools through the communicative logic of the program extensive activities of the theme based framework of the language class.

7 1. ΜΟΤΟΤΛΜΑΝΙΚΗ ΜΔΙΟΝΟΣΗΣΑ ΣΗ ΘΡΑΚΗ Οη κνπζνπικάλνη ηεο Θξάθεο απνηεινχλ ηελ κφλε επίζεκα αλαγλσξηζκέλε απφ ην ειιεληθφ θξάηνο κεηνλφηεηα. Παξέκεηλαλ ζηελ πεξηνρή βάζε ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο ηνπ 1923 σο εμαίξεζε ηεο αληαιιαγήο πιεζπζκψλ κεηαμχ Διιάδνο θαη Σνπξθίαο. Ο αξηζκφο ηνπο ζήκεξα θπκαίλεηαη κεηαμχ θαη κε νξαηή ηάζε κείσζεο θπξίσο ιφγσ ηεο ππνγελλεηηθφηεηαο. Ζ κνπζνπικαληθή κεηνλφηεηα δελ είλαη νκνηνγελήο. Απνηειείηαη απφ ηξεηο δηαθνξεηηθνχο σο πξνο ηε γιψζζα θαη ηελ θαηαγσγή πιεζπζκνχο. ηνπο Σνπξθνγελείο ζε πνζνζηφ 50%, ηνπο Πνκάθνπο 30% θαη 20% Ρνκά. Απφ ηελ αξρή ηεο ζπγθξφηεζεο ηεο ε κεηνλφηεηα θαη ε εθπαίδεπζε ηεο απνηέιεζε ζεκείν αηρκήο γηα ηνλ ειιεληθφ θαη ηνπξθηθφ εζληθηζκφ. Ζ ζπλζήθε ηεο Λνδάλεο ηνπ 1923 απνηειεί κέρξη θαη ηεο κέξεο καο ηελ βάζε νξγάλσζεο ηεο εθπαίδεπζεο ηεο κεηνλφηεηαο. Με ηα άξζξα 40 θαη 41 πξνβιέπεη ηελ δπλαηφηεηα χπαξμεο ηδησηηθήο θαη δεκφζηαο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο θαη εθθξάδεη ηελ ππνρξέσζε ηνπ θξάηνπο λα ηε ρξεκαηνδνηεί θαη λα ηελ παξέρεη Θξεζθεία θαη γιώζζα ηεο κεηνλόηεηαο χκθσλα κε ηα άξζξα 40 θαη 41 ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο ζηα ζρνιεία ηεο βαζηθήο εθπαίδεπζεο εμαζθαιίδεηαη ε δηδαζθαιία ηεο ζξεζθείαο θαη ηεο κεηξηθήο γιψζζαο. Ζ δηδαζθαιία ηνπ Κνξαλίνπ απνηειεί ηελ βάζε ηεο εθπαίδεπζεο ησλ κνπζνπικαλνπαίδσλ. ηα πξψηα ζρνιεία ηεο κεηνλφηεηαο ήηαλ θαη ην κνλαδηθφ αληηθείκελν δηδαζθαιίαο. Σα 2/3 ηεο κεηνλφηεηαο πεξίπνπ έρνπλ σο κεηξηθή ηνπο ηελ ηνπξθηθή, νη ππφινηπνη ηελ πνκαθηθή ελψ ιηγφηεξνη απφ 1/20 ηελ ξνκαλί σο κεηξηθή. (Γ.Μαπξνκάηεο) Οη ηνπξθνγελείο ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπο ηελ ηνπξθηθή γιψζζα. Οη πεξίπνπ κνπζνπικάλνη Σζηγγάλνη ηεο Θξάθεο εκθαλίδνπλ γεληθεπκέλε ηνπξθνθσλία, έρνπλ δειαδή ηελ ηνπξθηθή σο κεηξηθή ηνπο γιψζζα. Διάρηζηνη είλαη νη νηθηζκνί πνπ νκηιείηαη ε Ρνκαλέο. χκθσλα κε κειεηεηέο (Εεγθίλεο) ε εζλφηεηα ησλ Ρνκά απφ ην 1970 πξνζέγγηζε ηνπο Σνπξθνγελείο ηφζν ιφγσ ηεο πεηπρεκέλεο ηνπξθηθήο πνιηηηθήο φζν θαη γηα λα απαιιαρζνχλ απφ ην ζηίγκα ηνπ ηζηγγάλνπ (Μαπξνκάηεο 2005 ) ην νπνίν ζήκαηλε γηα απηνχο έζησ θαη ζπκβνιηθά θνηλσληθή άλνδν.

8 Ζ πεξίπησζε ησλ Πνκάθσλ έρεη πεξηζζφηεξν ελδηαθέξνλ θαη πξνζέιθπζε αξθεηνχο κειεηεηέο. Ζ κεηξηθή ηνπο γιψζζα είλαη ε πνκαθηθή, ε «πνκαρηζνπ» (Pomahtsou) ε νπνία φκσο είλαη γιψζζα κφλν πξνθνξηθήο παξάδνζεο. Θεσξείηαη ζιαβηθή πνηθηιία κε ιεμηινγηθά δάλεηα απφ ηελ ειιεληθή θαη ηελ ηνπξθηθή. Σα δάλεηα απηά ηεο πνκαθηθήο γιψζζαο θαη ζεηξά εζίκσλ απνηέιεζε ην ζεκείν πξνζεηαηξηζκνχ ηεο νκάδνο ησλ Πνκάθσλ ηφζν ηεο Διιάδνο φζν θαη ηεο Σνπξθίαο θαη Βνπιγαξίαο. Ζ θαζηέξσζε φκσο ξεηά θαη επίζεκα ηεο ηνπξθηθήο γιψζζαο σο κεηξηθήο γηα ην ζχλνιν ηεο κεηνλφηεηαο κε ην ειιελνηνπξθηθφ Μνξθσηηθφ Πξσηφθνιιν ηνπ 1968 ζεσξείηαη πσο απνηέιεζε ζεκείν απνθιεηζκνχ ηεο Ρνκαλί θαη Πνκαθηθήο γιψζζαο απφ ην ζρνιείν. Οη καζεηέο ηεο πνκαθηθήο θαη ηζηγάληθεο κεηνλφηεηαο κε ηελ είζνδν ηνπο ζην ζρνιείν έξρνληαη αληηκέησπνη κε δχν «μέλεο» γηα απηνχο γιψζζεο ηελ Σνπξθηθή θαη ειιεληθή ππάξρεη δειαδή γηα απηνχο ηξηγισζζία, πξάγκα εμαηξεηηθά δχζθνιν αλ πξνζηεζεί θαη ε δηδαζθαιία ηεο αξαβηθήο γηα ηελ εθκάζεζε ηνπ Κνξαλίνπ πκθωλίεο Γηαηάμεηο θαη Ρπζκίζεηο γηα ηε Μεηνλνηηθή Δθπαίδεπζε Σν 1920 ιεηηνχξγεζαλ ζηε Γπηηθή Θξάθε 86 πξσηνβάζκηα θνηλνηηθά εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα (κεληξεζέδεο ) ηα νπνία ήηαλ ηδησηηθά. Οη καζεηέο δηδάζθνληαλ θπξίσο ηηο αξρέο ηεο ηζιακηθήο ζξεζθείαο κέζα απφ ην θνξάλην, απφ ζξεζθεπηηθνχο ιεηηνπξγνχο. Ζ δηδαζθαιία ηεο αξαβηθήο γιψζζαο κε ζηφρν ηελ αλάγλσζε ηνπ ηεξνχ βηβιίνπ ήηαλ βαζηθή. Μεηνλνηηθά ζρνιεία ππφ ην θαζεζηψο ηεο ζπλζήθεο ηεο Λνδάλεο ιεηηνχξγεζαλ ζηε Θξάθε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1930.Σφηε γίλνληαη θαη νη πξψηεο πξνζπάζεηεο ζέζπηζεο ελφο λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ λα ηα δηέπεη. Σελ ίδηα πεξίνδν θαίλεηαη πσο ηα ειιεληθά δελ δηδάζθνληαλ θαη ν λνκνζέηεο αλαγθάδεηαη ην 1936 λα επαλαιάβεη ζην άξζξν 2 παξ. 7 ηνπ Αλαγθαζηηθνχ Νφκνπ 132 ηεο 7/ «ηελ ππνρξεσηηθή δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζηα κνπζνπικαληθά ζρνιεία». εκαληηθφ είλαη ην Ν.Γ 3065/1954, πνπ αθνξά ηελ πξσηνβάζκηα κεηνλνηηθή εθπαίδεπζε θαη αλαθέξεη ηα ζρνιεία σο «ηνπξθηθά ζρνιεία ηεο Γπηηθήο Θξάθεο» θαη φρη σο κνπζνπικαληθά ή κεηνλνηηθά. Σν 1968 ππνγξάθεθε Διιελνηνπξθηθφ Μνξθσηηθφ Πξσηφθνιιν ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ θαζψο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ αθηεξψζεθε ζηα ζρνιηθά εγρεηξίδηα θαη ζην είδνο ησλ καζεκάησλ πνπ ζα δηδάζθνληαλ ζηελ ειιεληθή θαη ζηελ κεηνλνηηθή γιψζζα γηα ηελ πξσηνβάζκηα εθπαίδεπζε. Ζ πξψηε γξαπηή αλαθνξά γηα ηε γιψζζα δηδαζθαιίαο θάζε καζήκαηνο γίλεηαη ζηηο 18/1/1969 ζε έγγξαθν ηνπ ΤΠ.Δ.Π.Θ θαη νξίδεηαη φηη ζηελ

9 Διιεληθή γιψζζα ζα δηδάζθνληαη ε Ηζηνξία, ε Γεσγξαθία, ε Παηξηδνγλσζία θαη ε Διιεληθή Γιψζζα, ελψ ηα ππφινηπα ζα δηδάζθνληαλ ζηελ ηνπξθηθή. Σν 1985 ε Μειέηε Πεξηβάιινληνο αληηθαζηζηά ην κάζεκα ηεο Παηξηδνγλσζίαο Η ζεκεξηλή πξαγκαηηθόηεηα ζην Μεηνλνηηθό ζρνιείν Γεκνηηθά κεηνλνηηθά ζρνιεία ππάξρνπλ ζε φια ηα ρσξηά θαη αζηηθά θέληξα φπνπ θαηνηθεί κεηνλνηηθφο πιεζπζκφο. ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο είλαη νιηγνζέζηα, ζπλήζσο δηζέζηα κε έλα/κηα κνπζνπικάλν θαη έλα /κηα ρξηζηηαλφ εθπαηδεπηηθφ. Ζ ζεκεξηλή πξαγκαηηθφηεηα φκσο δείρλεη φηη κπνξνχλ θαη νη δχν εθπαηδεπηηθνί λα είλαη κνπζνπικάλνη θαζφζνλ ζην ειιελφγισζζν ηκήκα κπνξνχλ λα είλαη απφθνηηνη κνπζνπικάλνη ησλ παηδαγσγηθψλ ηκεκάησλ. ήκεξα ππάξρνπλ 200 κεηνλνηηθά ζρνιεία 19 ζηνλ Έβξν 130 ζηε Ρνδφπε θαη 51 ζηνλ Ννκφ Ξάλζεο. Τπάξρεη κηα ηάζε κείσζεο θαζφζνλ έλαο δηαξθψο απμαλφκελνο καζεηηθφο πιεζπζκφο ζηξέθεηαη ζηελ δεκφζηα εθπαίδεπζε, αιιά θαη ππάξρεη έληνλν ην θαηλφκελν ηεο ππνγελλεηηθφηεηαο γηα ηελ εμαζθάιηζε επλντθφηεξσλ ζπλζεθψλ δηαβίσζεο. Έρεη δηαπηζησζεί φηη ηνπιάρηζηνλ ην 1/3 θαη πιένλ ησλ καζεηψλ είλαη κνλαρνπαίδηα.σα ζρνιεία δηνηθεηηθά ππάγνληαη ζηα γξαθεία Μεηνλνηηθψλ ρνιείσλ ηεο Πξσηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο δχν απφ ηα νπνία βξίζθνληαη ζην Ν. Ρνδφπεο θαη δχν ζην Ν. Ξάλζεο. Οπζηαζηηθή δηνίθεζε φκσο αζθεί ην πληνληζηηθφ Γξαθείν Μεηνλνηηθήο Δθπαίδεπζεο πνπ ππάγεηαη ζην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ κε έδξα ηελ Κνκνηελή. Σν πληνληζηηθφ Γξαθείν έρεη ζηα ζέκαηα κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο κεγαιχηεξε εμνπζία απφ ηνλ Τπνπξγφ Παηδείαο, θαζψο χζηεξα απφ ζρεηηθή απφθαζε φιεο νη ελέξγεηεο θαη νη ρεηξηζκνί πνπ αθνξνχλ ηε κεηνλνηηθή εθπαίδεπζε πξέπεη λα έρνπλ ηελ έγθξηζε ηνπ πληνληζηή. Ο Γ/ληεο ηνπ ζρνιείνπ είλαη κνπζνπικάλνο ελψ ν/ε ππνδηεπζπληήο ρξηζηηαλφο. Οη κεηνλνηηθνί αληηκεησπίδνπλ κε ζθεπηηθηζκφ ηνπο δαζθάινπο ηνπ ηνπξθφγισζζνπ πξνγξάκκαηνο ιφγσ ηεο ειιηπνχο κφξθσζεο θαη επηκφξθσζεο ηνπο. Σν σξνιφγην θαη αλαιπηηθφ πξφγξακκα γηα ηα κεηνλνηηθά ζρνιεία ζεζπίζηεθε κε ηελ Τπνπξγηθή Απφθαζε / (ΦΔΚ 162/Β/4-5-58) θαη ήηαλ ζε αλαινγία κε ην πξφγξακκα πνπ ίζρπε γηα ηα ειιεληθά δεκφζηα ζρνιεία. Όια ηα κεηνλνηηθά ζρνιεία θιείλνπλ γηα ηηο γηνξηέο ηφζν ηεο θπξίαξρεο νκάδαο (ρξηζηηαληθήο) φζν θαη ηεο κεηνλφηεηαο θαη νη κέξεο ιεηηνπξγίαο είλαη ζαθψο ιηγφηεξεο απφ ηα άιια ζρνιεία ηεο επηθξάηεηαο (πεξίπνπ 14 κέξεο πεξηζζφηεξεο).αιιά θαη ηελ

10 Παξαζθεπή ηα καζήκαηα ηειεηψλνπλ ζηηο ιφγσ ηεο έλαξμεο ηεο κεζεκεξηαλήο πξνζεπρήο πνπ είλαη ε ζεκαληηθφηεξε ζηε κνπζνπικαληθή ζξεζθεία. Μεξηθά ζρνιεία ιεηηνπξγνχλ ηηο Κπξηαθέο θαη φρη ηελ Παξαζθεπή. Ζ ηαθηηθφηεηα ηεο θνίηεζεο ησλ κεηνλνηηθψλ καζεηψλ είλαη έλα βαζηθφηαην δήηεκα. Ζ νκάδα ησλ Ρνκά είλαη εθείλε πνπ ιφγσ ησλ ηαθηηθψλ κεηαθηλήζεσλ αιιά θαη ησλ αγξνηηθψλ εξγαζηψλ δελ θνηηά ζην ζρνιείν αιιά έρεη θαη πξφσξε εγθαηάιεηςε. ηε Γεπηεξνβάζκηα εθπαίδεπζε ην πξφβιεκα είλαη εληνλφηαην. νη καζεηέο ιφγσ ειιηπνχο θαηαλφεζεο ηεο ειιεληθήο δελ κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ ηνπο θχθινπο ζπνπδψλ. Σν ίδην θαηλφκελν παξαηεξείηαη θαη ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε θαη κφλν ν λφκνο ηεο εληζρπηηθήο πνζφζησζεο εηζαγσγήο ησλ κεηνλνηηθψλ καζεηψλ, έρεη βνεζήζεη ηελ εηζαγσγή ηνπο ζηελ ηξηηνβάζκηα, ελψ παιαηφηεξα ππήξρε κεγάιε κεηαθίλεζε καζεηψλ ζηελ Σνπξθία, φπνπ κε επλντθνχο φξνπο ηειείσλαλ ηελ παλεπηζηεκηαθή ηνπο εθπαίδεπζε. Σα βηβιία πνπ αθνξνχζαλ ηελ ειιελφγισζζε εθπαίδεπζε κέρξη θαη ην 1998 ήηαλ απηά πνπ ρξεζηκνπνηνχληαλ απφ φια ηα δεκφζηα ζρνιεία. Ζ δνκή θαη ε έθηαζε απηψλ ησλ βηβιίσλ δελ κπνξνχζε λα αληαπνθξηζεί ζηηο απαηηήζεηο θαη ζηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο. Δπίζεο ήηαλ ελαξκνληζκέλα κε ηα πνιηηηζκηθά ζηνηρεία ηνπ θπξίαξρνπ πιεζπζκνχ θαη απηή ε αδηαθνξία ζηελ δηαθνξεηηθφηεηα έπαηδε αξλεηηθφ ξφιν ζηελ ςπρνινγία απνδνρήο ηνπο απφ ηνπο κηθξνχο καζεηέο. Οη δάζθαινη ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο βξίζθνληαλ γξήγνξα αληηκέησπνη κε πξνβιήκαηα πνπ έκνηαδαλ αμεπέξαζηα. Οη καζεηέο ηνπο, αληηκεηψπηδαλ κε δένο ακεραλία ή θαη ερζξφηεηα ηελ ειιεληθή γιψζζα θαη ηα βηβιία πνπ γηλφηαλ ε δηδαζθαιία ηνπο. Παξά ηηο θηιφηηκεο πξνζπάζεηεο, ηα παηδηά δε κάζαηλαλ ειιεληθά, ην ιεμηιφγην ηνπο παξέκεηλε θησρφ, κεηά απφ δεθάδεο ψξεο δηδαζθαιίαο εμαθνινπζνχζαλ λα θάλνπλ ηα ίδηα ιάζε, δηάβαδαλ κεραληθά ρσξίο λα θαηαιαβαίλνπλ, έγξαθαλ θάλνληαο ρξήζε ελφο εμαηξεηηθά πεξηνξηζκέλνπ γξαπηνχ θψδηθα. Ζ γλψζε ηεο ειιεληθήο παξέκεηλε αλεπαξθήο αθφκα θαη γηα ζηνηρεηψδεηο αλάγθεο επηθνηλσλίαο κέζα ζηελ ηάμε. 2. ΓΛΩΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΑ ΣΗ ΓΙΓΑΚΑΛΙΑ ΣΗ ΔΛΛΗΝΙΚΗ Δ ΣΟΤΡΚΟΓΛΩΟΤ

11 Δίλαη γλσζηφ φηη ε γιψζζα είλαη ν ηξφπνο πνπ εθθξάδεη ηνλ θφζκν ηνπ θάζε ιαφο. Δίλαη γεγνλφο ηζηνξηθφ, πνιηηηζκηθφ, αιιά θαη ζξεζθεπηηθφ. Δθθξάδεη φιν ηνλ θφζκν, ην είλαη, ηελ πίζηε ελφο αλζξψπνπ θαη απηφ θπζηθά ηζρχεη γηα φινπο ηνπο ιανχο ηεο γεο. Οη δχν γιψζζεο, ε ειιεληθή θαη ε ηνπξθηθή δελ είλαη θαη ηφζεο μέλεο ε κία κε ηελ άιιε θαζφζνλ αθνινπζνχλ κνηξαία ηελ πνξεία ησλ δπν ιαψλ πνπ ηηο κηινχλ. Ζ ηνπξθηθή είλαη γιψζζα λεψηεξε απφ ηελ ειιεληθή θαη ρξεζηκνπνηεί απφ ην 1927 ην ιαηηληθφ αιθάβεην. Αλήθεη ζηελ ηνπξθηθή νκάδα ησλ Αιηατθψλ γισζζψλ θαη έρνπκε ηα πξψηα ηεο γξαπηά θείκελα απφ ηνλ 8 ν αηψλα. Ζ ηνπξθηθή γιψζζα ραξαθηεξίδεηαη απφ θσλεηηθή αξκνλία, είλαη ζπγθνιιεηηθή θαη δελ έρεη γξακκαηηθφ γέλνο. Ζ βαζηθή ζεηξά ησλ φξσλ ηεο πξφηαζεο είλαη Τπνθείκελν- Αληηθείκελν- Ρήκα. ηα ηνπξθηθά δελ ππάξρνπλ άξζξα θαη γέλε θαη απηφ πξέπεη λα ην ζπγθξνηήζνπλ κε πνιχ θφπν απφ ηελ αξρή νη καζεηέο κε ηε ζπλερή ελαζρφιεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ. Γελ θξίλεηαη απαξαίηεηε ε εθκάζεζε ηεο ηνπξθηθήο γιψζζαο απφ ηνπο εθπαηδεπηηθνχο ηνπ ειιελφγισζζνπ πξνγξάκκαηνο. Δίλαη φκσο ρξήζηκν λα γλσξίδνπλ ηηο ζηνηρεηψδεηο δηαθνξέο ησλ δχν γισζζψλ γηα λα κπνξνχλ λα εξκελεχνπλ ηα ιάζε ησλ καζεηψλ. Οπσζδήπνηε αλ ρξεζηκνπνηεί ν δάζθαινο θάπνηεο ιέμεηο βαζηθήο ζπλελλφεζεο, επραξηζηεί ηνπο καζεηέο γηαηί κε απηφ δείρλεη φηη δελ ππνηηκά ηε γιψζζα ηνπο θαη φηη θαη απηφο είλαη έλαο κειεηεηήο ηεο γισζζηθήο θαη ακνηβαίαο πξνζπάζεηαο. Σα ζεκηλάξηα εηζαγσγηθήο επηκφξθσζεο κε αληηθείκελν ηελ ηδηαηηεξφηεηα ηνπ κεηνλνηηθνχ ζρνιείνπ θξίλνληαη απαξαίηεηα γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνχο πνπ ζα πξσηνδηδάμνπλ ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία. Πξέπεη επίζεο ε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο δεχηεξεο λα πξνυπάξρεη ζηελ παλεπηζηεκηαθή ηνπο θαηάξηηζε αιιά ρξεηάδεηαη θαη ζπλερήο επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ηνπ ειιελφγισζζνπ θαη ηνπξθφγισζζνπ πξνγξάκκαηνο θαη θπξίσο ςπρνινγηθή ζηήξημε θαζφζνλ ηα εθπαηδεπηηθά απνηειέζκαηα δελ είλαη άκεζα φπσο ζε έλα δεκφζην ζρνιείν, θάηη πνπ απνζαξξχλεη θαη αγρψλεη ηνπο εθπαηδεπηηθνχο. Πνιινί είλαη απηνί πνπ αλαθέξνληαη θα πξνζπαζνχλ λα εξκελεχζνπλ ηελ αδπλακία εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο απφ ηηο κεηνλνηηθέο νκάδεο ηεο Θξάθεο πνπ έρνπλ σο κεηξηθή ηνπο ηελ ηνπξθηθή, αιιά θαη ηελ πνκαθηθή. Δπηθξαηνχζε ε άπνςε φηη νη ηνπξθφθσλνη απφ πξφζεζε δελ καζαίλνπλ θαη έηζη δελ κηινχλ ειιεληθά. Ζ πξαγκαηηθφηεηα φκσο είλαη δηαθνξεηηθή. Καηά ηνλ Α. Υαηδφπνπιν «ηα απζαίξεηα ζπκπεξάζκαηα δίλνπλ θαη παίξλνπλ. Εψληαο ζε νξεηλέο θαη αγξνηηθέο πεξηνρέο θαη

12 αζρνινχκελνη φιε ηελ εκέξα κε αγξνηηθέο θαη θηελνηξνθηθέο εξγαζίεο ζε πεξηβάιινλ ζρεηηθά θιεηζηφ, δίρσο ηελ ζηνηρεηψδε κφξθσζε, καθξηά πνιιέο θνξέο απφ ηα θέληξα πνπ ζπκβηψλνπλ δηαθνξεηηθνί πνιηηηζκνί θαη γιψζζεο, νη άλζξσπνη απηνί είλαη αδχλαην λα κάζνπλ λα κηινχλ ζσζηά ειιεληθά. Αλ ζε απηφ πξνζηεζεί θαη ε ζρνιηθή δηαξξνή, ε ειιηπήο δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία, αιιά θαη ν παξαδνζηαθφο ηξφπνο δσήο κε ηνπο ζρεηηθά απζηεξνχο πεξηνξηζκνχο ησλ γπλαηθψλ, ηφηε θαηαξξίπηεηαη ην επηρείξεκα ηεο δήζελ άξλεζεο ηεο εθκάζεζεο ηεο ειιεληθήο πνπ πξνβάιιεηαη πνιχ ζπρλά. Ζ ειιεληθή γη απηνχο είλαη ε γιψζζα ηεο δηνίθεζεο, ηεο αλψηεξεο εθπαίδεπζεο θαη εθφζνλ ε αγξνηηθή θαη θιεηζηή δνκή ηεο θνηλσλίαο ηνπο εμππεξεηείηαη «εληφο» θαη κφλν κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηεο κεηξηθήο γιψζζαο δελ ππάξρεη αλάγθε λα κάζνπλ ειιεληθά γηα λα ξπζκίζνπλ ην είδνο δηαβίσζεο ηνπο» Έρεη παξαηεξεζεί φηη νη γπλαίθεο επεηδή πεξλνχλ ηνλ ρξφλν ηνπο, απνθιεηζηηθά ζρεδφλ, κέζα ζηελ θιεηζηή θνηλσληθή ηνπο δνκή δελ γλσξίδνπλ ζρεδφλ θαζφινπ ειιεληθά νχηε γηα ηελ ζηνηρεηψδε εμππεξέηεζε ηνπο, έηζη δελ κπνξνχλ λα βγνπλ ζηελ ζχγρξνλε ειιεληθή θνηλσλία γηα λα εμαζθήζνπλ θάπνην επάγγεικα θαη εγθισβίδνληαη ζην νηθείν ηνπο πεξηβάιινλ, ζην νπνίν ληψζνπλ ηελ αλάινγε αζθάιεηα. Αθφκα θαη γηα πεξηπηψζεηο αλάγθεο, φπσο γηα ηελ ηαηξνθαξκαθεπηηθή ηνπο πεξίζαιςε έρνπλ ηελ αλάγθε ζπλνδείαο απφ ηνλ άληξα ηνπο ή θάπνηνλ πνπ λα γλσξίδεη ειιεληθά. Μεξηθέο παξαθνινπζνχλ πξνγξάκκαηα εθκάζεζεο ειιεληθψλ, αιιά εγθαηαιείπνπλ λσξίο ην πξφγξακκα, ρσξίο λα έρνπλ νινθιεξψζεη ηνλ απαηηνχκελν θχθιν ζπνπδψλ. Απηφ κνπ θίλεζε ηελ πεξηέξγεηα θαη απεπζχλζεθα ζε κέινο ηεο θνηλφηεηαο ηνπο, πνπ έρεη αζρνιεζεί ελεξγά κε ην θαηλφκελν θαη ην έρεη ζπδεηήζεη κε πνιιέο γπλαίθεο ηεο κεηνλφηεηαο. Όπσο νη ίδηεο ηζρπξίδνληαη γηα λα έρνπλ ηα πξνγξάκκαηα απηά, λφεκα θαη ελδηαθέξνλ, ζα πξέπεη εθηφο απφ ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο, λα έρνπλ άκεζε ζχλδεζε κε ηελ αγνξά εξγαζίαο γηα ηελ βειηίσζε ηεο δσήο ηνπο. Γειαδή παξάιιεια κε ηελ δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο ζα ήζειαλ λα πάξνπλ ηηο ππνδνκέο γηα ηελ εμάζθεζε ελφο επαγγέικαηνο πνπ ζα ηηο επηηξέπεη λα βγνπλ απφ ηα ζηελά πεξηζψξηα ηεο θνηλφηεηαο ηνπο θαη λα γίλνπλ απηφλνκεο, ηνπιάρηζηνλ νηθνλνκηθά. Ο αληξηθφο πιεζπζκφο απφ ηελ άιιε κηιά θαιχηεξα ηα ειιεληθά, καζαίλνληαο ηα θπξίσο, κφιηο βγεη ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Άξα νη θνηλσληθέο αλάγθεο πνπ ζπλερψο απμάλνληαη, ιφγσ θαη ηεο αιιαγήο ηεο θνηλσλίαο ηνπο απφ αγξνηηθή ζε πεξηζζφηεξν αζηηθή, έρνπλ αιιάμεη ηελ ζηάζε ηνπο

13 απέλαληη ζηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο ηελ νπνία ζεσξνχλ αλαγθαία, ηνπιάρηζηνλ γηα ηα παηδηά ηνπο. Σελ θιεηζηή δνκή ηεο κνπζνπικαληθήο θνηλσλίαο είλαη θαιφ λα γλσξίδνπλ νη λενδηφξηζηνη ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία. Έηζη ζα κπνξνχλ λα εξκελεχνπλ γηαηί π.ρ ζην ζρνιείν έξρνληαη θαηά απνθιεηζηηθφηεηα ζρεδφλ νη παηεξάδεο, γηα λα ξσηήζνπλ γηα ηελ πξφνδν ησλ παηδηψλ, αιιά θαη γηαηί είλαη ζρεδφλ αδχλαηε ε βνήζεηα ζην ζπίηη γηα ηελ εθκάζεζε ηεο ειιεληθήο. Σν κφλν πνπ θπξίσο κπνξεί λα θαιιηεξγεζεί είλαη λα ππάξρεη κηα ζεηηθή ζηάζε ησλ γνλέσλ γεληθά απέλαληη ζηελ κάζεζε, κηα πξνζπάζεηα λα επηθνηλσλνχλ ηα παηδία κε ηα δξψκελα ηεο ειιεληθή πξαγκαηηθφηεηαο, λα έρνπλ ρξηζηηαλνχο θίινπο, λα παξαθνινπζνχλ θαη ηελ ειιεληθή ηειεφξαζε θαη φρη θαηά απνθιεηζηηθφηεηα ηελ ηνπξθηθή φπσο ζε ζχλνιν ζπκβαίλεη. Γηα φιεο απηέο ηηο δηαθνξέο, αιιά θαη γηα ηνπο θνηλσληθνχο ιφγνπο πνπ ελ νιίγνηο αλαθέξζεθαλ ηα παηδηά ηεο κεηνλφηεηαο αληηκεησπίδνπλ πνιιέο δπζθνιίεο θαη πνιιά πξνβιήκαηα γηα λα εθθξάζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο, ηα ζπλαηζζήκαηα θαη ηηο ζθέςεηο ηνπο. Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ απηέο νη δπζθνιίεο νη λένη πξέπεη λα έξρνληαη ζε επαθή κε ηα ειιεληθά απφ ηελ παηδηθή ειηθία, φζν πην λσξίο γίλεηαη. Σν Γεκφζην λεπηαγσγείν κε κηα θαηάιιειε ξχζκηζε εηδηθά γηα ηελ πεξηνρή, ζα κπνξνχζε λα θέξεη ηνπο καζεηέο ζε επαθή κε ηελ ειιεληθή γιψζζα κε έλα πνιχ πην θπζηθφ θαη θαζαξά επηθνηλσληαθφ θαη παηγληψδε ηξφπν. 3. ΓΙΓΑΚΣΙΚΔ ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΑΠΟ ΣΑ ΥΟΛΙΚΑ ΔΓΥΔΙΡΙΓΙΑ ΣΩΝ ΜΔΙΟΝΟΣΙΚΩΝ ΥΟΛΔΙΩΝ ΣΗ ΘΡΑΚΗ Ο θχξηνο ζηφρνο ηεο εθπαίδεπζεο πιένλ φρη κφλν ζηα κεηνλνηηθά ζρνιεία αιιά θαη ζηα δεκφζηα, δελ είλαη απιά ε κεηάδνζε ζηείξσλ γλψζεσλ απφ ην δάζθαιν ζην καζεηή, αιιά λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο θίλεηξν γηα ηελ παξαγσγή πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ. Ζ νηθνδνκηζηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο κεηαζέηεη ην βάξνο ηεο δηδαθηηθήο πξάμεο απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ ζην καζεηή. Ο καζεηήο δξαζηεξηνπνηείηαη θαη αμηνπνηψληαο ηα βηψκαηά θαη ηηο ηδέεο ηνπ, νηθνδνκεί ηε γλψζε θαη θαηαθηά ηα εξγαιεία πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηελ θαηάθηεζε ηεο απηνλνκίαο ηνπ απέλαληη ζ απηήλ. Ζ δηαδηθαζία απηή είλαη ηδηαίηεξα απνηειεζκαηηθή ζηνπο καζεηέο πνπ καζαίλνπλ ηα ειιεληθά σο δεχηεξε γιψζζα.

14 Οη δίγισζζνη καζεηέο αληηκεησπίδνπλ πξνβιήκαηα πνπ ζηελ αξρή δείρλνπλ αμεπέξαζηα. ηέθνληαη ακήραλνη θαη θνβηζκέλνη κπξνζηά ζηελ εθκάζεζε ηεο λέαο γιψζζαο πνπ θαινχληαη λα θαηαθηήζνπλ. Σν πξφβιεκα είλαη εληνλφηεξν ζηηο κηθξέο ηάμεηο, φπνπ ε αλαζθάιεηα γίλεηαη ζησπή. Καηφπηλ θαηαβνιήο κεγάιεο πξνζπάζεηαο ηφζν εθ κέξνπο ησλ δαζθάισλ φζν θαη ησλ καζεηψλ θαηαθηνχλ ην κεραληζκφ ηεο αλάγλσζεο, σζηφζν ιίγν έσο ειάρηζηα θαηαλννχλ θαη θάλνπλ ρξήζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζε επηθνηλσληαθέο κνξθέο ιφγνπ. Σν ιεμηιφγην παξακέλεη θησρφ θαη κε ρξεζηηθφ. Σα θαηλνχξηα βηβιία είλαη πνιπδχλακα θαη επέιηθηα, νπφηε ν εθπαηδεπηηθφο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα θάλεη επηινγέο πξνζαξκνζκέλεο θάζε θνξά ζηηο ζπγθεθξηκέλεο αλάγθεο ηεο ηάμεο ηνπ. Έηζη αμηνπνηψληαο ζε πεξηερφκελν ηα ηδηαίηεξα βηψκαηα ησλ παηδηψλ θαη δίλνληαο βαξχηεηα ζε ρξεζηηθά θαη ιεηηνπξγηθά θείκελα (αγγειίεο, δηαθεκίζεηο, δεκηνπξγία θαηαιφγσλ, επηζηνιψλ θιπ), ηα παηδηά θαινχληαη λα θαηαλνήζνπλ, λα επεμεξγαζηνχλ πιεξνθνξίεο θαη λα παξάγνπλ ιφγν πξψηα πξνθνξηθφ θαη κεηά γξαπηφ. Παξάιιεια ηα βνεζνχλ λα απνθηήζνπλ κηα ζεηξά απφ δεμηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην λα κάζνπλ πψο λα καζαίλνπλ. Ζ δηαζεκαηηθή πξνζέγγηζε ηεο γλψζεο απφ ηε κηα θαη ε επηθνηλσληαθή πξνζέγγηζε ζηε δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο σο μέλεο γιψζζαο απφ ηελ άιιε είλαη νη αξρέο ζχκθσλα κε ηηο νπνίεο είλαη δνκεκέλα ηα βηβιία ησλ γισζζηθψλ θαη κε γισζζηθψλ καζεκάησλ. Βέβαηα ε πξνζπάζεηα παξαγσγήο ιφγνπ είλαη επίπνλε, ελψ ηα απνηειέζκαηά ηεο είλαη καθξνπξφζεζκα. Αξρίδεη δεηιά δεηιά απφ ηελ πξψηε κέξα πξνζέιεπζεο ησλ παηδηψλ ζην ζρνιείν (απηνζπζηάζεηο θαη ζπζηάζεηο κεηαμχ ηνπο) θαη νηθνδνκείηαη ιηζαξάθη ιηζαξάθη θαζεκεξηλά κέζσ θάζε εθδήισζεο ηεο ζρνιηθήο πξάμεο. Οη αζθήζεηο παξαγσγήο ιφγνπ γίλνληαη πξψηα πξνθνξηθά κε ζπδήηεζε ζηελ ηάμε θαη κεηά γξαπηά, αηνκηθά ή νκαδηθά, πάληα κε ππνδείγκαηα (ιέμεηο, θξάζεηο, απιά θείκελα). Με απηφλ ηνλ ηξφπν επλνείηαη ε ειεχζεξε αιιά θαιά πξνζρεδηαζκέλε νκαδηθή ή αηνκηθή έθθξαζε ησλ παηδηψλ. Σα παηδηά ζπλεζίδνπλ λα δνπιεχνπλ δηαζεκαηηθά, ελψ ν δάζθαινο γίλεηαη ζπληνληζηήο, ζχκβνπινο, εκςπρσηήο, δηακεζνιαβεηήο. Μεζνιαβεί αλάκεζα ζηε γλψζε θαη ην καζεηή, ηνπ δεκηνπξγεί εξεζίζκαηα θαη ηνλ θηλεηνπνηεί γηα δξάζε. Καζνδεγεί έκκεζα ηε δξάζε, ζπκκεηέρεη ζ απηή, ηελ παξαηεξεί θαη ηελ

15 αλαηξνθνδνηεί ηζνξξνπψληαο αλάκεζα ζηηο δηθέο ηνπ πξσηνβνπιίεο θαη ζε απηέο ησλ καζεηψλ. Παξαθάησ ζα αλαθεξζψ ζε πξνηεηλφκελεο ελδεηθηηθέο δηδαθηηθέο εθαξκνγέο απφ ηα λέα βηβιία, θαζψο επίζεο θαη ζε δνπιεηέο καζεηψλ πνπ παξάρζεθαλ κέζα απφ κηα ζπλνιηθή θηλεηνπνίεζε θαη αιιειεπίδξαζε. Οη δνπιεηέο απηέο είλαη απζεληηθέο, κνλαδηθέο, αλαδεηθλχνπλ δπλακηζκφ θαη είλαη απνηέιεζκα δεκηνπξγηθήο πνξείαο θαηάθηεζεο ηεο γλψζεο, πνπ απαηηεί ζπγθεθξηκέλνπο ηξφπνπο αληηκεηψπηζεο ηνπ «ιάζνπο» νη νπνίνη έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηνπο κεηνλνηηθνχο καζεηέο. Έηζη, εθείλν πνπ ελδηαθέξεη είλαη αξρηθά ην πεξηερφκελν θαη ε ζπλνρή ηνπ ιφγνπ θαη φρη ηφζν ε νξζνγξαθεκέλε γξαθή. ηε ζπλέρεηα αλαπηχζζνληαη νη πξνηεηλφκελεο δηδαθηηθέο δξαζηεξηφηεηεο πνπ είλαη εθαξκφζηκεο θαη επηινγή ζε φιεο ηηο ζεκαηηθέο ελφηεηεο ησλ ζρνιηθψλ εγρεηξηδίσλ Αληηζηνίρεζε εηθόλαο ιόγνπ θαη ιόγνπ-εηθόλαο Δίλαη πιένλ γλσζηφ θαη απνδεθηφ φηη ε εηθφλα απνηειεί ηζρπξφηαην κέζν ζηα ρέξηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ φπσο θαη ην θαηαιιειφηεξν εξέζηζκα γηα ηνλ καζεηή ζηελ παξαγσγή ιφγνπ. Ζ κεηάβαζε είλαη ακθίδξνκε. ε πξψηε θάζε ηα παηδηά βιέπνπλ εηθφλεο θαη παξάγνπλ πξνθνξηθφ θαη ζηε ζπλέρεηα γξαπηφ ιφγν. ηελ αξρή ν γξαπηφο ιφγνο έρεη ηε κνξθή απιψλ ιέμεσλ, αξγφηεξα κηθξψλ πξνηάζεσλ, πνπ αλαπηχζζνληαη ζε ζπλζεηφηεξεο κε ηειηθφ απνηέιεζκα ηελ παξαγσγή κηθξψλ θαη κεγάισλ θεηκέλσλ. ε δεχηεξε θάζε, αθνχ νη καζεηέο θαηαλνήζνπλ ην θείκελν, εθθξάδνληαη αηζζεηηθά γη απηφ, παξάγνληαο ηελ εηθφλα πνπ ην θαζέλα αληηιακβάλεηαη. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ππνελφηεηαο ζην βηβιίν ηεο Β ηάμεο «Ο Θσκάο θεχγεη», φπνπ γίλεηαη αλαθνξά επίζθεςεο ησλ εξψσλ ηνπ βηβιίνπ ζην Λνπλαπάξθ, νη καζεηέο εθθξάδνπλ πξψηα κε εηθφλεο (ζε 6 θάζεηο) φιε ηε δηαδηθαζία ηεο επίζθεςεο θαη ζηε ζπλέρεηα βάδνληαο ππφηηηινπο ζηηο εηθφλεο δίλνπλ ηελ πεξίιεςε (Δηθφλα 1)

16 Δηθφλα 1. Δηθφλα-ιφγνο γηα ηελ ελφηεηα «Ο Θσκάο θεχγεη» Οη ηίηινη ησλ παξαπάλσ εηθφλσλ, φπσο γξάθηεθαλ απφ ηνπο καζεηέο: 1. Ο Θσκάο, ε Ηξίλα, ν Γηάλλεο θαη ν Φαζαξίαο πάλε ζην ινπλαπάξθ. 2. Σα παηδηά πήγαλ ζηνπο θαζξέθηεο 3. Σα παηδηά πήγαλ ζηα ηελεθεδάθηα. 4. Ο Φαζαξίαο πήξε ην ηφπη. Πήγε ξφδα. 5. Σα παηδηά πήγαλ απηνθηλεηάθηα. 6. Σα παηδηά πήγαλ ζηα ζπίηηα πγγξαθή παξακπζηώλ Γηαδηθαζία ζπγγξαθήο Μηα πνιχ αγαπεκέλε δξαζηεξηφηεηα ησλ καζεηψλ, πνπ αξρηθά δηζηάδνπλ λα πηνζεηήζνπλ αιιά ζηε ζπλέρεηα ηα ζπλαξπάδεη, είλαη ε ζπγγξαθή παξακπζηνχ. Δίλαη έληνλεο νη αληηδξάζεηο ελζνπζηαζκνχ θαη ραξάο ησλ παηδηψλ, πνπ ήδε έρνπλ δνπιέςεη παξακχζη ζε πξνεγνχκελεο ηάμεηο φηαλ ηνπο αλαθνηλψλεηαη ε ηδέα ηεο ζπγγξαθήο παξακπζηνχ. Ζ δηαδηθαζία επηινγήο ηνπ ζέκαηνο γίλεηαη κε πνιινχο θαη πνηθίινπο ηξφπνπο. Έλαο ηξφπνο είλαη ε ζπκθσλία νπζηαζηηθνχ-επηζέηνπ. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο Ο άζπξνο ζθύινο θαη ε ρνληξή γάηα Μηα θνξά θαη έλαλ θαηξφ ζην ρσξηφ Βέλλα, δνχζαλ έλαο άζπξνο ζθχινο θαη κηα ρνληξή γάηα. Ο ζθχινο δνχζε ζε έλα κηθξφ ζπίηη ζηελ απιή. Ζ ρνληξή γάηα δνχζε ζε έλα κηθξφ ζπίηη ζην κπαιθφλη. Ο άζπξνο ζθχινο ήηαλ ςειφο θαη είρε κεγάιε νπξά. Γελ ήζειε λα γίλεη ρνληξφο γηαηί δελ κπνξνχζε λα ηξέμεη γξήγνξα. Ο άζπξνο ζθχινο ήηαλ πνιχ φκνξθνο γηαηί είρε ζγνπξά καιιηά θαη καχξα κάηηα. Γηα απηφ ηνλ έιεγαλ Καξαγθηφδ (καπξνκάηεο). Ζ γάηα ήηαλ θνληή θαη ρνληξή, γηαηί έηξσγε πνιχ θαγεηφ, θνηκφηαλ φιε κέξα ζηνλ ήιην θαη δελ θαηέβαηλε απφ ην κπαιθφλη. Γηα απηφ ηελ έιεγαλ Οπγηνπθνπηδνχ {ππλαξνχ}. Ο Καξαγθηφδ θαη ε Οπγηνπθνπηδνχ φιε κέξα θαη θάζε κέξα κάισλαλ. Ζ ρνληξή γάηα έηξσγε φιν ην θαγεηφ ηεο θαη κεηά πήγαηλε ζην θαγεηφ ηνπ ζθχινπ. -Φχγε απφ εδψ, έιεγε ν ζθχινο! -Με ηξσο πνιχ γηαηί ζα γίλεηο ρνληξφο θαη δε ζα κπνξείο λα θπλεγάο ηνπο θιέθηεο! -Όκσο πξέπεη λα είκαη δπλαηφο. -Δζχ είζαη δπλαηφο, γηαηί είζαη ςήινο. Δγψ πξέπεη λα ηξψσ πνιχ γηα λα κεγαιψζσ θαη λα γίλσ ςειή. Ο ζθχινο πίζηεπε ηε γάηα θαη άθελε ην θαγεηφ ηνπ. Αθφκε ε γάηα ηνλ θνξφηδεπε γηαηί απηφο ήηαλ ζηελ απιή θαη εθείλε ζην κπαιθφλη. Σνλ θνξφηδεπε γηαηί εθείλνο ήηαλ δεκέλνο θαη απηή ειεχζεξε. Έηζη ζπλέρεηα κάισλαλ θαη πνηέ δελ ήηαλ θίινη. Όιε ε δσή ηνπο πέξαζε θαη απηνί κάισλαλ.

17 δηδαζθαιίαο - επαλάιεςεο ησλ νπζηαζηηθψλ θαη ησλ επηζέησλ θαη ζηελ πξνζπάζεηα λα εκπεδσζεί απηφ ην γξακκαηηθφ θαηλφκελν, ζπλαπνθαζίδεηαη ν ηίηινο ηνπ παξακπζηνχ. Σα παηδηά αλαθνηλψλνπλ επίζεηα θαη νπζηαζηηθά κε ηα νπνία ζπλδπαζηηθά θάλνπλ δεπγάξηα ιέμεσλ, πνπ γξάθνληαη ζηνλ πίλαθα. ηε ζπλέρεηα επηιέγνπλ έλα απφ ηα δεπγάξηα ησλ ιέμεσλ πνπ απνηειεί ηνλ ηίηιν ηνπ παξακπζηνχ. Έλαο άιινο ηξφπνο επηινγήο ηίηινπ παξακπζηνχ είλαη ε αθφξκεζε απφ ζεκαηηθέο ελφηεηεο ησλ βηβιίσλ ηεο γιψζζαο. Ωο παξάδεηγκα αλαθέξεηαη «ν θχθινο ηνπ λεξνχ», πνπ είλαη ε πξψηε ζεκαηηθή ελφηεηα απφ ην βηβιίν ηεο Γ ηάμεο πλλεθνηζηνξίεο. Ζ πξνηεηλφκελε δξαζηεξηφηεηα είλαη λα ζπλερίζνπλ ηα παηδηά ηελ ηζηνξία ηεο ζηαγφλαο. Καη επέθηαζε «Σν ηαμίδη ηεο ζηαγφλαο» απνηέιεζε ηνλ ηίηιν ηνπ παξακπζηνχ πνπ νκαδηθά δνπιέςακε ζηελ ηάμε (εηθφλα 2). Αθνχ επηιεγεί ν ηίηινο ηνπ παξακπζηνχ, ην παξακχζη γξάθεηαη νκαδηθά θαη ζπιινγηθά απφ καζεηέο θαη εθπαηδεπηηθφ. Αλάινγα κε ην γισζζηθφ επίπεδν ησλ παηδηψλ θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπο, πξνηείλνπλ αξρηθά πξνθνξηθά ηδέεο, ηηο νπνίεο επεμεξγάδνληαη νκαδηθά, εκπινπηίδνπλ θαη θαηαιήγνπλ ζηελ επηθξαηέζηεξε, ε νπνία γξάθεηαη ζσζηά ζηνλ πίλαθα.

18 Δηθφλα 2. Παξακχζη: «Σν ηαμίδη ηεο ζηαγφλαο» Όηαλ ην παξακχζη πιεθηξνινγεζεί ζηνλ ππνινγηζηή, δηακνξθψλεηαη ζε ζειίδεο θαη αθνινπζεί ε εηθνλνγξάθεζή ηνπ. Οη καζεηέο αλαιακβάλνπλ λα εηθνλνγξαθήζνπλ θάζε ζειίδα ηνπ παξακπζηνχ αλάινγα κε ην πεξηερφκελν απηήο. Σν παξακχζη αλαπαξάγεηαη θαη κνηξάδεηαη ζηα παηδηά γηα λα ην ρξσκαηίζνπλ. Έηζη θάζε παηδί έρεη ην δηθφ ηνπ παξακχζη. Ζ δηαθνξεηηθφηεηα ησλ νκάδσλ έρεη ζαλ απνηέιεζκα λα δεκηνπξγνχληαη θάζε θνξά αμηνπξφζεθηα θαη πξσηφηππα παξακχζηα, πνπ αληηπξνζσπεχνπλ θαη εθθξάδνπλ επαθξηβψο ηελ ςπρνινγία θαη ηελ πξαγκαηηθφηεηα πνπ θαζεκεξηλά βηψλνπλ ηα κέιε ηνπο. Σα παξακχζηα απηά γίλνληαη ηα αγαπεκέλα ησλ παηδηψλ θαζψο είλαη απνθιεηζηηθά δηθά ηνπο δεκηνπξγήκαηα, έρνπλ γελλεζεί κέζα απφ ηα βηψκαηά ηνπο θαη επηπιένλ είλαη ε ακνηβή ηνπο γηα ηε ζπιινγηθή πξνζπάζεηα πνπ θαηέβαιαλ Παξακπζνζαιάηα Ζ επράξηζηε απηή δξαζηεξηφηεηα νδεγεί ηα παηδηά ζηελ θαηαλφεζε θεηκέλνπ, ζηελ θαηάθηεζε ηεο έλλνηαο ηεο πεξίιεςεο αιιά θαη ζηελ παξαγσγή πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ. Με αθνξκή ζεκαηηθέο ελφηεηεο ησλ βηβιίσλ πξνηείλνληαη θαη δίλνληαη ζηα παηδηά δηάθνξα γλσζηά παξακχζηα. Αλαιακβάλεη θάζε παηδί λα δηαβάζεη έλα παξακχζη. Σελ επφκελε κέξα ην δηεγείηαη ζηελ ηάμε. Σα ππφινηπα παηδηά αθνχλ απφ ηνπο ζπκκαζεηέο ηνπο ηα παξακχζηα πνπ δηεγνχληαη. Αθνχ αθνπζηνχλ δηάθνξα παξακχζηα παξάγεηαη νκαδηθά ε «Παξακπζνζαιάηα». ηελ αξρή ε ιέμε ερεί παξάμελα θαη πνιχ αζηεία ζηα απηηά ησλ παηδηψλ. Ζ ζπκκεηνρή ηνπο φκσο είλαη εθπιεθηηθή. Με βνκβαξδηζκφ ηδεψλ εμειίζζεηαη απηφ ην αλαθάηεκα παξακπζηψλ πνπ πνηέ θαη ζε θακηά νκάδα δε γίλεηαη ίδην. Σαρχηαηα θαηαγξάθνληαη νη πξνηάζεηο θαη νξγαλψλνληαη ζε θείκελν, πνπ ηα παηδηά πεξηκέλνπλ κε αγσλία ζην ηέινο λα αθνχζνπλ. Δλδεηθηηθά αλαθέξεηαη κία απφ ηηο πνιιέο πνπ πξνέθπςαλ: Μια φορά και ζναν καιρό πιγαμε ςτο παηάρι. Εκεί είδαμε τον Αλί Μπαμπά που τον κυνθγοφςαν οι 40 κλζφτεσ. Εμείσ κρφψαμε τον Αλί Μπαμπά πίςω μασ και οι 40 κλζφτεσ δεν τον είδαν. Μετά ο Αλί Μπαμπάσ ευχαριςτοφςε ςε εμάσ. Μασ είπε «τι

19 κζλετε να ςασ κάνω;» Εμείσ είπαμε τίποτα δε κζλουμε αλλά αυτόσ ζδωςε από μία χρυςι λίρα. Μετά βγικαμε από το παηάρι και πιγαμε ςτο δάςοσ για πικνίκ. Εκεί είδαμε τθν Κοκκινοςκουφίτςα που μάηευε λουλοφδια. -Τι κάνεισ εδϊ; ρωτιςαμε -Μαηεφω λουλοφδια να δϊςω ςτθ γιαγιά μου που είναι άρρωςτθ, μασ απάντθςε: Η Κοκκινοςκουφίτςα ζφυγε και εμείσ προχωριςαμε ςτο δάςοσ. Μετά ςυναντιςαμε ζνα μικρό ςπίτι. Εκεί είδαμε από το παράκυρο τθ Χιονάτθ και τουσ επτά νάνουσ. Πταν χτυπιςαμε τθν πόρτα μασ κάλεςαν μζςα. Μζςα ςτο ςπίτι όλα τα πράγματα ιταν μικρά. Μασ κζραςαν φροφτα από το δάςοσ και τςάι του βουνοφ. Ξαφνικά ακοφςαμε φωνζσ και βγικαμε όλοι ζξω. Οι φωνζσ ιταν τθσ Κοκκινοςκουφίτςασ. Τθν κυνθγοφςε ο λφκοσ γιατί ικελε να τθ φάει. Εμείσ τθν κρφψαμε για να τθ ςϊςουμε. -Μιπωσ είδατε τθν Κοκκινοςκουφίτςα ; - Πχι δεν πζραςε από εδϊ. Και ζτςι ο λφκοσ ζφυγε. Μετά ευχαριςτιςαμε τθ Χιονάτθ και τουσ νάνουσ για τα φροφτα και φφγαμε. Στο δρόμο ςυναντιςαμε το λαγό και τθ χελϊνα που ζκαναν αγϊνα. Κζρδιςε ςτον αγϊνα θ χελϊνα και εμείσ τουσ χειροκροτιςαμε. Συνεχίςαμε το δρόμο και ςυναντιςαμε τον Τηεπζτο που ζκοβε τθ μφτθ του Ρινόκιο γιατί μεγάλωςε πολφ που είπε πάλι ψζματα. Ρροχωριςαμε και φτάςαμε ςτθ κάλαςςα. Εκεί είδαμε τθ μικρι γοργόνα. Χαρικαμε πολφ γιατί κολυμπιςαμε μαηί ςτθ κάλαςςα. Ραίξαμε πολφ και όταν κουραςτικαμε πιγαμε ςπίτι. Είμαςτε πολφ χαροφμενοι. Δεν κα ξεχάςουμε ποτζ αυτι τθν θμζρα Παηρλίδηα ιέμεωλ Σα παηδηά παίδνπλ κε ιέμεηο. Κάπνην παηδί ζθέθηεηαη έλα γξάκκα θαη αθνχ ην αλαθνηλψζεη ηα παηδηά ιέλε δηάθνξεο ιέμεηο απφ ην γλσζηφ ιεμηιφγην, ηηο νπνίεο γξάθνπκε ζηνλ πίλαθα. ηε ζπλέρεηα ρσξίδνπκε ηηο ιέμεηο ζηα κέξε ηνπ ιφγνπ, φπνπ αλήθνπλ. Δπηιέγνληαο ιέμεηο κπνξνχλ λα πξνρσξήζνπλ ζηε ζπγγξαθή θάπνηαο ηζηνξίαο, νκαδηθά ή αηνκηθά. Οη ηζηνξίεο πνπ γξάθνληαη γίλνληαη βηβιίν πνπ κπαίλεη ζηε βηβιηνζήθε θαη είλαη ζηε δηάζεζε φισλ πγγξαθή ζεαηξηθνύ θαη δξακαηνπνίεζή ηνπ Με αθνξκή ηελ πξνηεηλφκελε δξαζηεξηφηεηα «Ο Κάιηζπ ην θαιηζφζθπιν», απφ ηελ ελφηεηα Ο θήπνο κνπ ε γε (2ν ηεχρνο- Δ ηάμε), γξάθηεθε ζεαηξηθφ κε ηίηιν: «Ο

20 ζθχινο ηνπ ρσξίνπ θαη ν ζθχινο ηεο πφιεο», ην νπνίν δξακαηνπνηήζεθε κε ηε κνξθή θνπθινζέαηξνπ. Ζ βηληενζθφπεζε ηνπ έξγνπ θαη ε αλαπαξαγσγή ηνπ ήηαλ ε επηβξάβεπζε ηνπο. Αλάινγε πξνζπάζεηα γίλεηαη θαη ζηηο κηθξέο ηάμεηο κε πνιχ απιέο κνξθέο δηαιφγσλ. Απηή ε δηαδηθαζία νδεγεί ηα παηδηά ζηελ αβίαζηε παξαγσγή πξνθνξηθνχ θαη γξαπηνχ ιφγνπ παξακεξίδνληαο ην θφβν ηνπ ιάζνπο θαη απμάλνληαο ηελ απηνπεπνίζεζή ηνπο Γεκηνπξγία πνηεκάηωλ Αθφξκεζε γηα ηε δεκηνπξγία πνηήκαηνο κπνξεί λα απνηειέζνπλ πξνζσπηθά βηψκαηα, δηδαθηηθέο ελφηεηεο, κηα εηθφλα ή κηα απιή παξαηήξεζε παηδηνχ. ηε ζπλέρεηα νη καζεηέο επηιέγνπλ θαη νκαδνπνηνχλ ιέμεηο ζρεηηθέο κε ην ζέκα, νη νπνίεο νκνηνθαηαιεθηνχλ. Αθνινπζνχλ πξνζπάζεηεο παηδηψλ αηνκηθέο θαη νκαδηθέο θαη απνθαζίδεηαη απφ θνηλνχ ε ζχλζεζε ησλ ζηίρσλ θαη ησλ ζηξνθψλ ηνπ πνηήκαηνο. Ο ηίηινο ηνπ πνηήκαηνο κπνξεί λα δνζεί ζηελ αξρή ή ζην ηέινο ηεο δηαδηθαζίαο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη ην παξάδεηγκα πνπ αθνινπζεί: ΤΕΛΑ ΡΑΙΧΝΙΔΙΑ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ Στθ κάλαςςα όλα τα παιδιά παίηουνε παιχνίδια τρελά και χαροφμενα φωνάηουν κολυμποφν και διαςκεδάηουν. Τουσ αρζςει να βουτάνε τα ψαράκια να κοιτάνε τθν μπάλα να πετάνε τουσ φίλουσ τουσ να κυνθγάνε. Στθν άμμο φτιάχνουν κάςτρα πόλεισ και χωριά δζντρα, γζφυρεσ και δρόμουσ ςπίτια και μαγαηιά. Τα παιδιά τθν άλλθ μζρα είναι ςτεναχωρθμζνα γιατί ιρκε ζνα μεγάλο κφμα και όλα είναι χαλαςμζνα. Ράλι από τθν αρχι κα φτιάξουν κάςτρα, πόλεισ πιο μεγάλα κα χαροφν και κα διαςκεδάςουν με πολλά παιχνίδια και τόςα άλλα.

21 3.7. Έθδνζε ζρνιηθήο εθεκεξίδαο Σα ζέκαηα πξνηείλνληαη απφ ην δάζθαιν ή επηιέγνληαη ειεχζεξα απφ ηα ίδηα ηα παηδηά. Μνλαδηθφ κέιεκα ησλ κηθξψλ δεκνζηνγξάθσλ θαζεκεξηλά είλαη ε ζπγθέληξσζε πιεξνθνξηψλ απφ ηελ ηειεφξαζε, ηηο εθεκεξίδεο θαη ηα πεξηνδηθά. Οη πιεξνθνξίεο ζπγθεληξψλνληαη θάζε Γεπηέξα ζην ζρνιείν γηα λα γίλεη ε επεμεξγαζία ηνπο. Ζ εθεκεξίδα δνπιεχεηαη αηνκηθά ή νκαδηθά ζηνλ ειεχζεξν ρξφλν ησλ παηδηψλ θαη θπθινθνξεί θάζε κήλα Γεκηνπξγία επηηξαπέδηωλ παηρληδηώλ Οη αθνξκέο γηα ηε δεκηνπξγία επηηξαπέδηνπ παηρληδηνχ είλαη πνιιέο θαη πνηθίιεο. Γεκηνπξγία πάδι. Ζ εηθνλνγξάθεζε ελφο ζέκαηνο (π.ρ. ν θχθινο ηνπ λεξνχ) κπνξεί λα πιαζηηθνπνηεζεί θαη λα ρσξηζηεί ζε θνκκάηηα πάδι γηα λα παίδεηαη απφ ηα παηδηά σο ζησπειή εξγαζία εηδηθά ζε νιηγνζέζηα ζρνιεία. Σν θηδάθη ηεο ιίκλεο. Εσγξαθίδεηαη θάηνςε ηεο ιίκλεο κε πέηξεο, πνπ είλαη ηα βήκαηα πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ απφ ηνπο παίθηεο γηα λα ζψζνπλ έλα ςάξη πνπ έρεη βξεζεί έμσ απφ ην λεξφ. Σν παηρλίδη παίδεηαη κε δάξηα, νπφηε ηα βήκαηα πξαγκαηνπνηνχληαη κε καζεκαηηθνχο ππνινγηζκνχο. Παηρλίδη εξωηήζεωλ. Γεκηνπξγνχληαη απφ ηα παηδηά θάξηεο εξσηήζεσλ θαη ζε κεγάιν ραξηφλη κηα ζεηξά απφ παηνχζεο αξθνχδαο πνπ νδεγνχλ ζε κηα ζπειηά. Μεξηθέο παηνχζεο ρξσκαηίδνληαη. Κάζε νκάδα παηθηψλ έρεη έλα πηφλη θαη γηα λα πξνρσξήζεη νθείιεη λα απαληήζεη ζσζηά ζε κηα εξψηεζε. Σν παηρλίδη δεκηνπξγήζεθε ζηα πιαίζηα ζεκαηηθήο ελφηεηαο γηα ηα απεηινχκελα είδε δψσλ θαη δφζεθε ν ηίηινο: «Ζ Σαζνχια ζέιεη λα θνηκεζεί». Κξππηόιεμν. Γεκηνπξγείηαη κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο θάζε ελφηεηαο ρξεζηκνπνηψληαο ην αληίζηνηρν ιεμηιφγην Γεκηνπξγία Πηλαθίδωλ θαη Αθηζώλ Πεξηβαιινληηθέο πηλαθίδεο. Με αθνξκή πεξηβαιινληηθά ζέκαηα ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο, ηα παηδηά δεκηνπξγνχλ πηλαθίδεο κε κελχκαηα πεξηβαιινληηθνχ

22 πεξηερνκέλνπ, πξψηα ζην ραξηί θαη κεηά ζε μχιν κε πιαζηηθά ρξψκαηα. Οη πηλαθίδεο ηνπνζεηνχληαη ζε θαηάιιειν ρψξν. Π.ρ. κηα πηλαθίδα κε ην κήλπκα «Οη ζάιαζζεο θαη νη αθηέο δελ είλαη ρσκαηεξέο» ηνπνζεηείηαη ζηε ζάιαζζα. Πηλαθίδεο θπθινθνξηαθήο αγωγήο. Οη πηλαθίδεο απηέο θηηάρλνληαη ζηελ ελφηεηα «Πεξπαηψ-νδεγψ-πξνζέρσ». Οη καζεηέο καζαίλνπλ λα αλαγλσξίδνπλ ηο πην θνηλφρξεζηεο πηλαθίδεο, ηηο θηηάρλνπλ θαη παίδνπλ ζηελ απιή κε απηέο. Γηαθεκηζηηθέο αθίζεο. Σα παηδηά επίζεο δεκηνπξγνχλ αθίζεο κε δηαθεκηζηηθά κελχκαηα κέζσ ησλ νπνίσλ γίλεηαη ρξήζε ηεο πξνζηαθηηθήο θαη θπζηθά αβίαζηε εκπέδσζή ηεο. 4. ΔΠΙΛΟΓΟ Ζ ζσζηή επηζηεκνληθή θαηάξηηζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε λέεο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαη ε θαηαλφεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ζπλζεθψλ ησλ κεηνλνηηθψλ ζρνιείσλ απφ ην ζχλνιν ηεο εθπαηδεπηηθήο θνηλφηεηαο θαη ηεο πνιηηείαο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζεηηθή αιιαγή ζηάζεο ηεο κεηνλνηηθήο θνηλσλίαο σο πξνο ηελ εθκάζεζε ηεο Διιεληθήο γιψζζαο ζα ζπκβάιινπλ ζηε βειηίσζε ηεο κεηνλνηηθήο εθπαίδεπζεο ζηε Θξάθε. Βηβιηνγξαθία Μαπξνκάηεο, Γ «Ζ δηδαζθαιία ηεο ειιεληθήο ζε παηδηά κε κεηξηθή γιψζζα ηελ ηνπξθηθή». Υαηδφπνπινο, Α. 17/2/2006. «Πψο ζα δηδάμσ ηελ ειιεληθή γιψζζα ζε ηνπξθφθσλνπο». Βηθηπαίδεηα Σνπξθηθή γιψζζα, http//el.wikipedia.org.wiki ideopolis.gr/modules/news/article, Γεκνζίεπζε απφ marouda79 21/10/2005, «H εθπαίδεπζε ηεο κνπζνπικαληθήο κεηνλφηεηαο ηεο Θξάθεο» Εεγθίλεο, Δ «Οη κνπζνπικάλνη αζίγγαλνη ηεο Θξάθεο». Θεζ/λίθε: ΗΜΥΑ Νν 255.